In opdracht van Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam heeft de afdeling Onderzoek en Rapportage van Archeologie Rotterdam (BOOR) op 11 en 12 september 2018 een verkennend inventariserend veldonderzoek uitgevoerd in het plangebied Oude Kleiweg 80 te Rotterdam (in de gelijknamige gemeente). In totaal zijn verspreid over het plangebied zeventien handmatige boringen verricht. Daarnaast is één boring net buiten het plangebied, in het talud van de Oude Kleiweg, gezet. Er is geboord vanaf het maaiveld tot maximaal 6,43 m - NAP (4,90 m - mv). Voorafgaand aan het veldonderzoek is voor het gebied een bureauonderzoek uitgevoerd. De onderzoeken zijn verricht, omdat in het plangebied naar verwachting negen à tien vrijstaande woningen worden gebouwd waarbij grondroerende werkzaamheden worden uitgevoerd. Voorafgaand aan geplande nieuwbouw zal in het plangebied een bodemsanering worden uitgevoerd. Indien archeologische waarden aanwezig zijn, kunnen deze hierbij worden aangetast of vernietigd.
Uit het bureauonderzoek, waarbij onder meer is gekeken naar de historische situatie, de bodemopbouw en de bekende archeologische waarden in de nabijheid van het plangebied, komt naar voren dat voor het gehele plangebied een lage archeologische verwachting geldt voor vindplaatsen uit de periode Neolithicum-Bronstijd. Dit hangt samen met het voorkomen van getijdenafzettingen van de Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Wormer (voorheen Afzettingen van Calais). Voor vindplaatsen uit de IJzertijd en Romeinse tijd geldt een redelijk hoge tot hoge archeologische verwachting. Voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen, tot aan de overstromingen rond het midden van de 12e eeuw, geldt een hoge archeologische verwachting. Mogelijk komt in het plangebied een dijk of kade voor (de Kleiweg dijk), die is aangelegd tussen het eind van de 8e eeuw en het begin van de 11e eeuw. Ook bewoningssporen uit de 11e eeuw en eerste helft van de 12e eeuw kunnen aangetroffen worden. Tot slot geldt voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen, vanaf het eind van de 12e eeuw, en de Nieuwe tijd een hoge archeologische verwachting. Dit hangt samen met de ontwikkeling van de bewoning in het gebied, inclusief het ontstaan van een bewoningslint, na de overstromingen rond het midden van de 12e eeuw.
Uit het verkennend inventariserend veldonderzoek blijkt dat de diepere ondergrond in het plangebied inderdaad bestaat uit getijdenafzettingen (Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Wormer; voorheen Afzettingen van Calais). De top van deze mariene afzettingen is waargenomen op gemiddeld 4,65 m - NAP (2,79 m - mv). Binnen de maximale boordiepte zijn geen dieper gelegen fluviatiele afzettingen (Formatie van Echteld; voorheen Afzettingen van Gorkum) aangetroffen. Min of meer in de zuidoostelijke helft van het plangebied worden de getijdenafzettingen afgedekt door een intact veenpakket (Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen Laagpakket; voorheen Hollandveen). De top van het veen, aangeboord vanaf gemiddeld 3,20 m - NAP (1,33 m - mv), is enigszins los en licht veraard. Dit duidt op een relatief goede ontwatering van het veen; waarschijnlijk door toedoen van een latere geul. Min of meer in de noordwestelijke helft van het plangebied zijn namelijk, vanaf gemiddeld 2,97 m - NAP (1,36 m - mv), sterk gelaagde (rest)geulafzettingen (Formatie van Naaldwijk, vroege fase van het Laagpakket van Walcheren; voorheen Afzettingen van Duinkerke I-II) waargenomen. De afzettingen zijn afgezet door een geul, waarvan de ligging goed aansluit bij de eerder aangetroffen (rest)geulafzettingen in de nabijheid van het plangebied. De geul heeft zich ingesneden tot in de getijdenafzettingen, waardoor het veen volledig is geërodeerd. In boring 5 is het veen tot in de basis geërodeerd. Aanwijzingen voor de aanwezigheid van jongere (rest)geulafzettingen (Laagpakket van Walcheren; voorheen Afzettingen van Duinkerke III) zijn niet aangetroffen. De top van de natuurlijke sequentie wordt gevormd door een pakket klastische afzettingen (Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren; voorheen Afzettingen van Duinkerke), waarvan niet geheel duidelijk is hoe deze geïnterpreteerd moeten worden. Mogelijk betreft het een combinatie van oever- en overstromingsafzettingen, die deels of volledig geroerd zijn door menselijke activiteiten in het gebied. Het kleipakket is aangetroffen vanaf gemiddeld 2,30 m - NAP (0,86 m - mv).
Vanaf gemiddeld 2,24 m - NAP (0,50 m - mv) is verspreid over het gebied een antropogeen pakket aangeboord met een gemiddelde dikte van 58 cm. De top is waargenomen op minimaal 1,47 m - NAP in boring 11 en op maximaal 2,74 m - NAP in boring 3. In het antropogene pakket is onder meer aardewerk uit de periode 16e-18e eeuw gevonden. Deze datering sluit goed aan bij de bebouwing in het plangebied, die te zien is op de eerste historische kaarten vanaf het begin van de 17e eeuw. Echter ook ouder materiaal is gevonden, zoals een fragment steengoed uit de periode eind 13e-eerste helft 14e eeuw. In boring 16 zijn, in een verder rommelig, gemengd pakket met materiaal uit de 17e eeuw, een fragment pingsdorf-type aardewerk en een fragment kogelpotaardewerk uit de 12e eeuw aangeboord. Juist ter hoogte van deze boring is op de eerste historische kaarten bebouwing afgebeeld en heeft tot 2013 de boerderij ‘Bouwlust’; daterend uit 1875, gestaan. Mogelijk is er sprake geweest van een laatmiddeleeuwse voorganger, maar dit is niet met zekerheid te zeggen. Terpachtige ophogingslagen zijn verder niet waargenomen. Over de aard en kwaliteit van de aangetroffen archeologische waarden is nog veel onduidelijk. Het vermoeden bestaat dat het voornamelijk gaat om een door bewoning en bewerking omgezet natuurlijk pakket van het Laagpakket van Walcheren, dat afgewisseld wordt met ophogingslagen. Op basis van de laatmiddeleeuwse vondsten bestaat in ieder geval wel het vermoeden dat al vanaf de 12e eeuw menselijke activiteiten in het plangebied hebben plaatsgevonden. Enkel in boringen 5 en 17 is mogelijk een ophogingspakket aangeboord, dat waarschijnlijk geïnterpreteerd kan worden als het dijklichaam van de Kleiweg dijk. Deze dijk of kade, waarvan de top is waargenomen op minimaal 2,06 m - NAP (0,25 m - mv) in boring 5 en de basis op maximaal 3,08 m - NAP (1,55 m - mv) in boring 17, is tijdens eerdere archeologische onderzoeken aan de Overschiese Kleiweg ook al aangetroffen (BOOR-vindplaatscodes 05-38 en 05-59). De bovenste bodemlaag in en net buiten het plangebied wordt gevormd door een (sub)recent opgebracht pakket zand met een gemiddelde dikte van 55 cm. Concluderend kan gesteld worden dat de kans zeer groot is dat bij de geplande bodemsanering en de daaropvolgende inrichtings- en bouwwerkzaamheden in het plangebied archeologische waarden verstoord zullen worden.
Op grond van het bureauonderzoek en het verkennend inventariserend veldonderzoek luidt de aanbeveling voor het plangebied Oude Kleiweg 80 te Rotterdam dat er archeologisch vervolgonderzoek noodzakelijk is. Aanbevolen wordt om de karterende fase van het inventariserend veldonderzoek, indien mogelijk gecombineerd met de waarderende fase, uit te voeren door middel van het graven van vier proefsleuven: twee haaks op de Overschiese Kleiweg en twee haaks op de Oude Kleiweg. Doel van het archeologisch vervolgonderzoek is om de aard van de aangetroffen archeologische waarden nader te duiden en mogelijk aanwezige archeologische vindplaatsen, waaronder de dijk en oudere bebouwing, te begrenzen. Opgemerkt wordt dat de exacte vorm van het archeologisch vervolgonderzoek mede afhankelijk is van de geplande bodemsanering. Nader overleg hierover is dan ook gewenst.
