In opdracht van de provincie Zuid-Holland heeft RAAP van 7 mei tot en met 19 juni 2018 een archeologische opgraving uitgevoerd in het kader van het project ‘Bochtafsnijding Delftse Schie’ in de gemeente Schiedam. Dit onderzoek is het aanvullende onderzoek op de locatie die bekend staat als ‘vindplaats 1’. In 2014 is het noordelijk deel van deze vindplaats opgegraven door het ADC.
Landschap De Schie was van oorsprong een getijdenkreek, die nog tot de 12e eeuw onder invloed stond van de Rijn-Maasdelta. In de 11e-12e eeuw werd voor het eerst een dijk aangelegd. Ter plaatse van het plangebied was dat in een veenmoeras. Uit het onderzoek is gebleken dat de bodem in het plangebied in basis bestaat uit mineraalarm rietveen. Naar boven toe gaat dit pakket over in amorf rietveen. De top van het natuurlijke veenpakket bevindt zich in het zuiden op 3,3 m –NAP en duikt naar het noorden tot 4,4 m –NAP. Door de aanwezigheid van de dijk is het veen ter plaatse flink ingeklonken. Afzettingen van de Schie zijn binnen het onderhavige onderzoeksgebied niet aangetroffen.
Archeologie De voornaamste doelstelling van het onderzoek was de opbouw en datering van de Oude Dijk in kaart brengen. Uit het aanvullende onderzoek op vindplaats 1 is gebleken dat de dijk is aangelegd in de 12e eeuw. In de opgravingsput was goed zichtbaar hoe bijna het hele dijklichaam, dat ongeveer 1,5 m hoog is geweest, door zijn eigen gewicht in het veen is weggezakt. Naast enkele scherven 12e-13e-eeuws aardewerk is een zilveren munt uit 1213-1222 gevonden. De dijk is vervolgens in de 16e eeuw opgehoogd (circa 80 cm), in de 17e eeuw (circa 100 cm) en in de 18e eeuw (circa 60 cm). Enkele vondsten uit 16e eeuw zijn in verband te brengen met de verstening van boerderij ‘s -Gravenhuize in deze periode: twee miniatuur kruikjes, roodbakkend geglazuurd aardewerk, steengoed, faience en enkele fragmenten bouwmateriaal. Vormen omvatten vooral keuken- en tafelgerei zoals verschillende kannen, schotels, bakpannen, grapen, een randfragment van een ongeglazuurde vuurklok, een grote kom en twee fragmenten van vetvangers.
De 17e-eeuwse dijkfase is te relateren aan de herbouw van boerderij ’s-Gravenhuize. Beschoeiingen en een kleine inham aan de westzijde werden gemaakt. De ongeveer 80 cm hoge beschoeiingen werden vooral gemaakt van hergebruikt hout. Bij de inham bestaat een deel van de beschoeiing uit een vlechtwerk van wilgentakken. De ruimte achter de beschoeiing is met klei en afval opgevuld. Op de pas-verhoogde dijk werd een gebouw van ongeveer 5,8 m lang en 4,2 m breed gebouwd, met een ingang aan de oostzijde en een raam in de noordzijde. Van dit glas-in-loodraam zijn veel scherven en enkele hele ruitjes teruggevonden. Het gebouw lijkt pal aan het water te hebben gestaan en was aan de Schie-zijde vrij stevig en diep gefundeerd. Dit bijgebouw of schuur is op geen enkele historische kaart terug te vinden. Vondsten uit deze periode zijn onder andere drie leren schoenzolen, waarvan één van een kind, een sleutel, een lepelbak, een munt , een textiellood uit Noord-Frankrijk, een loden strip van de glas-in-loodramen, een hooivorkonderdeel, een ijzeren spade, een loden snorrebot en een vingerhoed. Op de 18e-eeuwse dijk lag een schelpenpad, mogelijk onderdeel van een jaagpad. Vondsten uit de de 18e eeuw zijn vooral in en rondom het gebouw aan de Schie aangetroffen. Het gaat om scherven van melkteilen, tabakspijpen, wandtegels, een pispot, theepotten, borden, kopjes, grote kommen, een schotel, een komfoor, een kandelaar en een vaas. Vier diergraven met daarin vijf redelijk complete runderen zijn mogelijk in verband te brengen met een 18e-eeuwse veepestepidemie.
