In de Noorder Havendijk, Kaasmarkt en Nieuwstraat was in het verleden water aanwezig. Samen met de Zuider Havendijk vormde deze noord-zuid georiënteerde as de oudste binnenhaven van Enkhuizen, aangelegd in 1362. Aan weerszijden van de haven lag een schotsluis die gesloten werd bij hoog water en storm. Het grootste deel van de haven is in de loop der eeuwen gedempt en tegenwoordig is alleen nog water aanwezig in de Zuider Havendijk. De oudste sporen van de haven zijn teruggevonden in de Kaasmarkt en Nieuwstraat, het middenstuk van de haven. Dit deel van de haven is in of kort na 1544 gedempt, met als doel om hier een marktplaats te creëren. Aan weerszijden van de straat zijn delen van de houten kadebeschoeiing van de haven gevonden, die waarschijnlijk uit de eerste kwart van de 16de eeuw dateert. Op de locatie waar de Westerstraat, de hoofdstraat van Enkhuizen, de haven kruiste, zijn de resten van een bakstenen boogbrug tevoorschijn gekomen. Het is een van de eerste, mogelijk zelfs de eerste, bakstenen bruggen van de stad geweest. Kort voor het midden van de 16de eeuw is de haven gefaseerd gedempt. Enkele houten schotten en een bakstenen muur die haaks in de haven zijn geplaatst, kunnen aan deze demping worden verbonden. Voor het dempen is kleiige grond en huisafval gebruikt. Uit het dempingspakket is veel vondstmateriaal verzameld, met name keramiek en metaal. Rond 1600 is de houten beschoeiing van de haven in de Noorder Havendijk vervangen voor een bakstenen kademuur. Later in de 17de eeuw is tegen en over de bestaande muur een nieuwe muur geplaatst, waardoor de kademuur nu in totaal 1 meter breed was. De kademuur bleek nog grotendeels in de bodem aanwezig te zijn en is tijdens de rioolwerkzaamheden op diverse plekken waargenomen. Aan de oostzijde van het Verlaat is eveneens rond 1600 een bakstenen overkluizing gemaakt. Binnen de overkluizing bevond zich waarschijnlijk een spuisluis, die het zoete water in het Verlaat van het zoute water in de Noorder Havendijk scheidde. De overkluizing is in 1693 afgebroken, waarbij tevens het water aan de oostzijde van het Verlaat is gedempt. In 1727 dempte men tevens de haven in de Noorder Havendijk, waarvoor schoon zand werd gebruikt. In de Kalksteiger en Zwaanstraat zijn de sporen van huizen aangetroffen. Beide straten waren oorspronkelijk smalle stegen. Doordat de huizenrij langs de noordzijde van de stegen geleidelijk is afgebroken, ontstonden de huidige bredere straten. In de Kalksteiger is dwars door de verdwenen huizenrij gegraven, waardoor veel kelders, muren, vloeren en putten werden aangetroffen. De meeste sporen dateren uit de 15de tot 20ste eeuw. Zeer bijzonder waren bovendien de resten van een huis uit de 13de eeuw aan de oostzijde van de Kalksteiger, dat destijds op de kruin van de Westfriese Omringdijk is gebouwd. In de Zwaanstraat is langs de verdwenen huizenrij gegraven, waardoor alleen de buitenzijde van de funderingen is aangetroffen. Hier is tevens een houtstructuur gevonden die mogelijk samenhangt met de versterking van het dijklichaam vóór de aanleg van de Oosterhaven.

Date Submitted: 2020-09-22