In opdracht van Waterschap Peel en Maasvallei heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in februari 2007 een archeologische begeleiding uitgevoerd ten behoeve van de herinrichting van de Horsterbeek in de gemeente Bergen (figuur 1). Tijdens deze herinrichting zijn meanders gerealiseerd (figuur 2). Het archeologisch onderzoek diende te worden uitgevoerd omdat de geplande graafwerkzaamheden zouden kunnen leiden tot aantasting of vernietiging van mogelijk aanwezige archeologische resten. 2 Aanleiding voor het archeologisch onderzoek In juni 2006 heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau een bureauonderzoek met veldinspectie uitgevoerd ten behoeve van de herinrichting van de Horsterbeek (Ellenkamp, 2006). Uit het onderzoek bleek dat de Horsterbeek geen natuurlijke beek is, maar (net als een groot deel van de Eckeltsebeek) in de 14e eeuw gegraven is voor de ontwatering van een pas ontgonnen gebied. Deze 'weteringe van den Mulraetschen dijcke in die Maese' werd grotendeels gegraven in een natuurlijke laagte nl. een oude Maas- of Rijngeul (figuur 3). Restanten van een oude (vanaf de 14e eeuw) beekovergang,attributen gerelateerd aan de jacht- en visvangst en afvaldumps kunnen in het (centrale deel van het)plangebied aanwezig zijn. Op basis van de resultaten van het archeologisch onderzoek is besloten om de voorgenomen graafwerkzaamheden archeologisch te laten begeleiden. 3 Methode Bij de archeologische begeleiding van de graafwerkzaamheden lag het accent op prospectie. Na uitvoering van de graafwerkzaamheden zijn de graafvlakken en taluds gecontroleerd op de aanwezigheid van archeologische resten (extensieve archeologische begeleiding). Indien tijdens de werkzaamheden archeologische waarden werden aangetroffen, dan zijn deze gedocumenteerd tot op het niveau van een ARCHIS-melding. Wanneer tijdens de archeologische werkzaamheden zeer belangrijke archeologische waarden werden aangetroffen, dienden deze archeologische resten gedocumenteerd te worden conform de heersende normen en kwaliteitseisen. 4 Onderzoeksvragen De archeologische begeleiding van de graafwerkzaamheden diende antwoord te geven op de volgende onderzoeksvragen: Zijn er archeologische resten aanwezig binnen de werkputten? Zo ja: • waaruit bestaan de resten; • wat is de ouderdom en aard ervan? • In welke geologische en bodemkundige eenheden zijn de resten ingebed en wat is de relatie van de ligging van de resten met de geomorfologische en bodemkundige kenmerken van het gebied? 5 Resultaten Tijdens de archeologische begeleiding zijn geen archeologische resten aangetroffen. Blijkbaar zijn geen speciale constructies aangelegd ten behoeve van de oude beekovergang. Twee houten ‘palen’ die aangetroffen zijn vertoonden geen bewerkingssporen. Het gaat hier vermoedelijk om natuurlijk hout. Oude beekbeddingen zijn tijdens de graafwerkzaamheden niet vastgesteld. Dit duidt erop dat de Horsterbeek van nature nooit gemeanderd heeft en gegraven is. De bodemprofielen ter plaatse van de graafwerkzaamheden werden gekenmerkt door een venige bovengrond (veraard veen). Het veen is ontstaan in een geïsoleerde laagte (oude Maas- of Rijngeul). Door de ontwatering in de 14e eeuw kon het veen oxideren en is het veraard. 6 Aanbevelingen Binnen de onderzochte zones van plangebied Horsterbeek zijn geen belangrijke archeologische vindplaatsen aangetroffen. Er worden om deze reden geen verdere aanbevelingen gedaan voor behoud of verder archeologisch onderzoek.