In opdracht van Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam heeft het team Onderzoek en Rapportage van Archeologie Rotterdam (BOOR) eind oktober en begin november 2021 een verkennend inventariserend veldonderzoek uitgevoerd in het plangebied Van Byemontsingel en omgeving te Pernis (gemeente Rotterdam). Het veldonderzoek is beperkt gebleven tot het binnen het plangebied gelegen onderzoeksgebied. In totaal zijn hier 34 handmatige boringen gezet, tot een maximale diepte van 4,89 m - NAP (4,00 m - mv). Voorafgaand aan het veldonderzoek is voor het gebied een bureauonderzoek gedaan. De onderzoeken zijn verricht, omdat in het plangebied een aantal straten ligt waar onder meer de bestaande riolering vervangen gaat worden. Hierbij zullen grondroerende werkzaamheden worden uitgevoerd. Indien archeologische waarden aanwezig zijn, kunnen deze bij de werkzaamheden worden aangetast of vernietigd.
Uit het bureauonderzoek komt naar voren dat voor het gehele plangebied een onbekende archeologische verwachting geldt voor vindplaatsen uit het Mesolithicum. Dit hangt samen met het gebrek aan informatie over de dieper gelegen bodemopbouw. Daarnaast geldt voor het gehele plangebied een lage en/of redelijk hoge tot hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit het Neolithicum en de Bronstijd. Deze verwachting is gebaseerd op het al dan niet voorkomen van kom- en/of stroomgordelafzettingen van de Formatie van Echteld. Voor vindplaatsen uit de IJzertijd, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen (tot de 12e eeuw), die eventueel aanwezig zijn in de top van het veen van de Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen Laagpakket, geldt een redelijk hoge tot hoge archeologische verwachting. Tot slot geldt voor de zone op en nabij de huidige Ring, in het zuidelijke en het oostelijke deel van het plangebied, een zeer hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen (na de 12e eeuw) en de Nieuwe tijd. Hier bevinden zich op de laatmiddeleeuwse overstromingsafzettingen van de Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren, vermoedelijk (een deel van) de dijklichamen van respectievelijk de Polder Oud Pernis en de Polder Nieuw Pernis, inclusief hieraan gerelateerde bewoningssporen. Voor het overige deel van het plangebied geldt een lage archeologische verwachting voor vindplaatsen van na de 12e eeuw.
Uit het verkennend inventariserend veldonderzoek is gebleken dat de ondergrond bestaat uit intacte afzettingen van de Formatie van Echteld. De top is aangetroffen op een gemiddelde diepte van 3,38 m - NAP (2,58 m - mv). De afzettingen kunnen grotendeel geïnterpreteerd worden als komafzettingen. Alleen in boringen 3, 5, 15 en 18 zijn, vanaf 3,28 m - NAP en dieper, archeologisch kansrijke stroomgordelafzettingen waargenomen. Op de fluviatiele afzettingen bevindt zich bijna overal veen van de Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen Laagpakket. De top, die op veel plaatsen is aangetast door de eroderende werking van de laatmiddeleeuwse overstromingen, is aangeboord op een gemiddelde diepte van 2,80 m - NAP (2,01 m - mv). Direct hierboven is in een aantal boringen een gemiddeld 11 cm dikke kleilaag gezien, die vermoedelijk geïnterpreteerd kan worden als een vroege fase van de overstromingsafzettingen van de Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren. De geërodeerde top is op een gemiddelde diepte van 2,68 m - NAP (1,83 m - mv) aangetroffen. De top van de natuurlijke sequentie bestaat uit een overstromingsdek, dat ook gerekend kan worden tot het Laagpakket van Walcheren. Het pakket, met de top op een gemiddelde diepte van 1,76 m - NAP (0,93 m - mv), is afgezet gedurende de overstromingen in de 12e eeuw, tot aan de vorming van de polders in de 13e eeuw.
Op de natuurlijke ondergrond bevinden zich ter plaatse van de huidige Ring, in het zuidelijke en oostelijke deel van het plangebied, de dijklichamen van respectievelijk de Polder Oud Pernis (in boringen 1, 3, 6 en 7) en de Polder Nieuw Pernis (in boringen 8 en 9). In boring 4 is mogelijk een gedempte sloot aangetroffen. De top van het antropogene pakket is aangeboord op gemiddeld 1,55 m - NAP (1,04 m - mv). Het veldonderzoek heeft geen nadere informatie opgeleverd over de datering van beide dijken. Ook zijn verder geen archeologische resten van bewoning op of tegen de dijken waargenomen. Opvallend was vooral de beperkte waargenomen dikte, maximaal 94 cm, van het antropogene pakket. De vindplaats wordt aangeduid met BOOR-vindplaatscode 11-100. De bovengrond bestaat uit een opgebracht klei- en zandpakket met een gemiddelde dikte van 80 cm. Het pakket is waarschijnlijk grotendeels in de jaren 60 van de vorige eeuw, bij de aanleg van de woonwijk, opgeworpen.
Concluderend kan gesteld worden, dat de kans groot is dat bij de voorgenomen werkzaamheden in het plangebied delen van de dijken van de Polder Oud Pernis en de Polder Nieuw Pernis verstoord zullen worden. De kwaliteit van beide dijklichamen lijkt echter enigszins beperkt te zijn in het plangebied. Daarnaast wordt verwacht dat aanvullend archeologisch onderzoek door middel van boringen geen extra informatie zal opleveren. Een proefsleuvenonderzoek is, zeker op dit moment, praktisch niet uitvoerbaar. Tot slot wordt aangenomen dat beide dijken op andere locaties in Pernis nog aanwezig zijn en daarmee voor eventueel toekomstig archeologisch onderzoek beschikbaar zijn. Het dieper gelegen stratigrafische niveau met archeologische potentie, de stroomgordelafzettingen van de Formatie van Echteld, wordt verder niet bedreigd door de geplande rioleringswerkzaamheden.
Op grond van het bureauonderzoek en het verkennend inventariserend veldonderzoek luidt het (selectie)advies voor het plangebied Van Byemontsingel en omgeving te Pernis (gemeente Rotterdam) dat er geen voorzieningen hoeven te worden getroffen om archeologische waarden te behouden of te ontzien. Vervolgonderzoek in het kader van de Archeologische Monumentenzorg wordt niet aanbevolen.
