ENGLISH below

SAMENVATTING Op de Universiteit Utrecht wordt sinds 1999 een GIS bijgehouden waarin de reconstructie van het riviernetwerk door de tijd wordt bijgehouden (K.M. Cohen, UU; Berendsen & Stouthamer, 2001; Berendsen, Cohen & Stouthamer, 2001; 2007). De hier gedeponeerde versie is geproduceerd in 2011-2012. Het betreft een volledige herziening en aanzienlijke uitbreiding van het eerder gekarteerde gebied. Een valorisatie subsidie van NWO-ALW, aangevuld met financiering vanuit UU, TNO Geologische Dienst van Nederland en Deltares, hebben het herzieningsproject mogelijk gemaakt. De kaart volgt eerdere publieke versies (uit 2001) en interne versies van de UU (2003-2007) op. N.B.: Sinds 2012 zijn er uitbreidingen van de dataset geweest, als bijdrage aan landelijke en regionale karteringsprojecten (UU ism VU, RCE, Deltares, TNO). Deze interim versies zijn elders op archeology.datastations.nl als 'bronbestanden' in grotere datasets opgenomen. De tekstblokken STATUS UPDATE 2012-2024 lichten dit toe.

ORIGINELE TOELICHTING Deze dataset en beknopte toelichting bevat de reconstructie van de ontwikkeling van het netwerk van stroomgordels in de Rijn-Maas delta in het Holoceen. Vanaf 9000 jaar geleden werden nieuwe riviertakken gevormd, weer verlaten en opgevolgd door jongere takken. Ook de mens heeft de vorming van het netwerk beïnvloed, in de jongste millennia. De zandbanen zijn hydrologische en archeologisch belangrijke elementen in de bovenste meters van de ondergrond van de delta. Het zijn zandige grondwatervoerende zandbanen die pakketten klei en veen in de delta versnijden. Deze vorm(d)en subtiel hogere ruggen in de van nature drassige delta, waarlangs bewoning zich concentreerde en verplaatste en van waar uit ontginning begon. Op de Universiteit Utrecht wordt sinds 1999 een GIS bijgehouden waarin de reconstructie van het riviernetwerk door de tijd wordt bijgehouden (K.M. Cohen, UU; Berendsen & Stouthamer, 2001; Berendsen, Cohen & Stouthamer, 2001; 2007). Anno 2012 baseert de kartering van beddinggordels zich op (i) boorgegevens, (ii) het actueel hoogtebestand Nederland (www.ahn.nl) en (iii) sedimentologische en geomorfologische interpretatie-principes. De datering ervan volgt met name uit (i) 14C dateringen, (ii) archeologische vondstcomplexen, (iii) historische bronnen, en (iv) geologische versnijdings-principes. De hier gedeponeerde versie is geproduceerd in 2011-2012. Het betreft een volledige herziening en aanzienlijke uitbreiding van het eerder gekarteerde gebied. Een valorisatie subsidie van NWO-ALW, aangevuld met financiering vanuit UU, TNO Geologische Dienst van Nederland en Deltares, hebben het herzieningsproject mogelijk gemaakt. De kaart volgt eerdere publieke versies (uit 2001) en interne versies van de UU (2003-2007) op.

STATUS UPDATE 2012-2024 Twaalf jaar na de release van deze digitale dataset, kunnen wij naar een aantal later verschenen, qua gebied uitgebreide en voor delen van de Rijn-Maas delta geactualiseerde interim versies verwijzen. Het betreft dan de kaartlagen stroomgordel-ouderdommen (ouddom.shp, de 'delta'-laag) en dal-ouderdom (daloudd.shp, de 'dal'-laag), waaraan in divers projectkader onderhoud is verricht bij de Universiteit Utrecht University (Cohen et al. 2017, Cohen et al. 2021) en bij de Vrije Universiteit Amsterdam (Woolderink et al. 2018).

Uit 2017 is er een interim versie onder de bronbestanden die onderdeel zijn van de landelijke Begraven Landschappen-dataset voor de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE). Het gaat dan om RCE_delta_polygon.shp (equivalent aan ouddom.shp) en RCE_dal_polygon.shp (equivalent aan de dallaag). In een memo en in de project-eindrapportage is een en ander gedocumenteerd. Zie de dataset Cohen et al. (2017:directory 15_): https://doi.org/10.17026/dans-zck-y7ww. Uit 2018 is er een uitbreiding van de 'dal'-laag voor de Maas in Limburg ('clipped' op het studiegebied) uit het promotieonderzoek van Woolderink. Zie de dataset Woolderink et al. (2018): https://doi.org/10.17026/dans-xkk-f29b. Uit 2021 is er een interim versie onder de bronbestanden die onderdeel zijn van de toen geactualiseerde Begraven Landschappen-dataset van de RCE. Het gaat net als in 2017 om RCE_delta_polygon.shp (equivalent aan ouddom.shp) en RCE_dal_polygon.shp (equivalent aan de dallaag), en de Maasdal uitbreiding van Woolderink et al. 2018 is ook opgenomen. Documentatie is te vinden in het project-report, en in notities in de stroomgordelbeschrijvingen-catalogus bij de interim versie (Cohen, Pierik, Woolderink, Hoek, Stouthamer, 2021). Bestanden zijn te vinden in directory 15_ (Bronbestanden) van de Cohen & Pierik (2021) "Begraven Landschappen" GIS dataset https://doi.org/10.17026/AR/NRFZKP.

ORIGINAL DESCRIPTION This digital dataset and brief explanation contains an updated reconstruction of successive channel belts in the subsurface of the Rhine-Meuse delta in the Netherlands. These channel belts were formed and abandoned by natural processes, starting ca. 9000 years ago, and affected by humans in the last two millennia. The channel belts are shallow-subsurface sand bodies that are important substrate architectural elements in the delta plain, both hydrologically and archeologically. Since 1999, Utrecht University has maintained a GIS system (K.M. Cohen, Utrecht University) storing the reconstruction. The mapping is based on borehole data (Utrecht University; Geological Survey of the Netherlands), lidar imagery (www.ahn.nl) and sedimentological and geomorphological principles. The dating is based on 14C, archaeological findings, historical sources and maps, and geological cross-cutting principles. See references for research history. The current version, produced in 2011-2012 is a completely revised and expanded 2.0 edition. A science valorization grant of NWO-ALW made this effort possible. UU, TNO Geological Survey of the Netherlands and Deltares supplied co-funding. This map succeeds earlier versions produced and partially revised since 2001. This shapefile is produced as a query from the original GIS (method: Berendsen, Cohen, Stouthamer, 2007).

STATUS UPDATE 2012-2024 Twelve year after depositing the original digital dataset, we provide the following pointers to interim actualized versions, produced at Utrecht University (Cohen et al. 2017, Cohen et al. 2021; in collaboration with Deltares and TNO Geological Survey of the Netherlands) and Vrije Universiteit Amsterdam (Woolderink et al. 2018) in a series of mapping projects. The interim releases consider the two map layers: that for channel belt age (ouddom.shp, 'delta' map layer) and that for valley age (daloudd.shp, 'dal' map layer; dal = valley in Dutch). From 2017, an interim version of the channel belt and valley mapping, is available as part of source files of national scale Buried Landscape mapping for the Cultural Heritage Agency of the Netherlands (RCE). This regards the RCE_delta_polygon.shp (ouddom.shp equivalent) and RCE_dal_polygon.shp (daloudd.shp equivalent). The actualisations and modifications of that version have been detailed in a 2015 memo and 2017 project reports, part of the Cohen et al. (2017: their directory 15_) dataset: https://doi.org/10.17026/dans-zck-y7ww. Released in 2018, an expansion of the valley mapping for the Meuse is available as output of the PhD project of Woolderink. The dataset is clipped to the project area (Meuse upstream of Rhine-Meuse delta), released as Woolderink et al. (2018): https://doi.org/10.17026/dans-xkk-f29b. From 2021, an interim version is available as part of source files of a revised edition of the Buried Landscape mapping for RCE. As in 2017, it regards RCE_delta_polygon.shp (ouddom.shp equivalent) and RCE_dal_polygon.shp (daloudd.shp equivalent), and it includes the Woolderink et al. 2018 expansion. The actualisations and modifications of that interim version are documented in a memo and the project report, and note fields in the channel belt description catalogue (Cohen, Pierik, Woolderink, Hoek, Stouthamer, 2021) released with the shapefiles. Files are found in directory 15_ of the Cohen & Pierik (2021) dataset: https://doi.org/10.17026/AR/NRFZKP</a.

REFERENCES Earlier versions / research history:-Berendsen, H.J.A. & Stouthamer, E. (2000: Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 161: 311-335),-Berendsen, H.J.A., Cohen, K.M. & Stouthamer, E. (2001: Maps and Cross-sections, Chapter and addendums in Berendsen & Stouthamer, 2001: Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands, Assen: Koninklijke Van Gorcum, 268 p.), NOTE: publication contained as archived documentation within this dataset.-Berendsen, H.J.A., Cohen, K.M. & Stouthamer, E. (2007: International Journal of GIS, 21:589-602).

Original version 2012-K.M. Cohen, E. Stouthamer (2012) VERNIEUWD DIGITAAL BASISBESTAND PALEOGEOGRAFIE VAN DE RIJN-MAAS DELTA. Beknopte toelichting bij het Digitaal Basisbestand Paleogeografie van de Rijn-Maas Delta. Dept. Fysische Geografie. Univ. Utrecht.-K.M. Cohen, E. Stouthamer, H.J. Pierik, A.H. Geurts (2012) Digitaal Basisbestand Paleogeografie van de Rijn-Maas Delta / Rhine-Meuse Delta Studies’ Digital Basemap for Delta Evolution and Palaeogeography. Dept. Physical Geography. Utrecht University. Digital Dataset.http://persistent-identifier.nl/?identifier=urn:nbn:nl:ui:13-nqjn-zl https://doi.org/10.17026/dans-x7g-sjtw

Actual Interim version 2021-K.M. Cohen, H.J. Pierik, H.A.G. Woolderink, W.Z. Hoek, E. Stouthamer (2021) Digitaal Basisbestand Paleogeografie van de Rijn-Maas Delta (interim versie) / Rhine-Meuse Delta Studies’ Digital Basemap for Delta Evolution and Palaeogeography (interim version). Dept. Physical Geography. Utrecht University. Digital Dataset. Part of: Cohen & Pierik (2021: their directory 15_Basisbestanden) https://doi.org/10.17026/AR/NRFZKP

Palaeogeographical development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands Rhine-Meuse Delta Studies’ Digital Basemap For Delta Evolution And Palaeogeography

Vernieuwd Digitaal Basisbestand Paleogeografie van de Rijn-Maas Delta Zandbanenkaart 2012

Date Submitted: 2012-11-14 Issued: 2012-11-14 Description edited: 2024-09-12 (post-2012 interim releases cross-referenced) Filenames of report PDFs in root changed: 2024-11-11 (added 01_ 02_ prefixes) Metadata updated: 2024-09-12

ESRI ArcMap, 9