In opdracht van Het College van Kerkrentmeesters van de Protestante Gemeente Oost-Souburg heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau op 5 en 6 september 2006 een archeologische begeleiding uitgevoerd in verband met ontgravingswerkzaamheden van de kerkvloer in de Open Havenkerk te Oost-Souburg, gemeente Vlissingen. Volgens de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (ROB, 2005) maakt het plangebied deel uit van een zone met hoge archeologische waarde en ligt het terrein binnen de historische kern van Oost-Souburg (CMA-code 65D016, monumentnummer 13436). Volgens de Nota Archeologische monumentenzorg Walcheren 2006 (Burger, 2006) heeft het gemeentelijk beleid ten aanzien van gebieden in een zone met een hoge archeologische waarde en archeologische monumenten behoud in situ van archeologisch erfgoed als uitgangspunt. De archeologische begeleiding diende te worden uitgevoerd omdat realisatie van de plannen zou kunnen leiden tot aantasting of vernietiging van mogelijk aanwezige archeologische resten. In het kerkgebouw kunnen onder de vloer archeologische resten voorkomen (zoals fundamenten, muurwerk en graven) met een datering vanaf circa 1250, maar mogelijk nog ouder. Doel van het onderzoek was het tijdens de ontgravingswerkzaamheden aan het licht gekomen archeologische resten te documenteren. De structurele archeologische resten konden in situ behouden blijven. Tijdens de werkzaamheden zijn funderingsresten van de toren (14e eeuw), de voormalige schipmuren van de kerk (14e/15e eeuw), een mogelijke grafkelder (16e eeuw) en een puinlaag (verstoring uit de 20e eeuw) aangetroffen. De kwaliteit van de funderingen is over het algemeen goed. Op basis van de fundamenten van de schipmuren uit de 14e/15e eeuw blijkt dat de kerk oorspronkelijk mogelijk smaller was.
De aangetroffen funderingen zijn behoudenswaardig en zijn daarom tijdens de werkzaamheden intact gelaten. De puinlaag (spoor 2) is een verstoring en is aangebracht in de 20e eeuw. Deze is niet behoudenswaardig. Tijdens de archeologische begeleiding zijn diverse begravingen aangetroffen. Er is geen enkele begraving in situ aangetroffen. De delen van menselijke skeletten lagen niet in anatomisch verband maar los verspreid in de puinlaag (spoor 2). Uit een mededeling van gemeenteleden blijkt dat graven zijn geruimd en de menselijke resten zijn herbegraven tijdens herstelwerkzaamheden aan de kerkvloer in 1947. In overleg met het bevoegd gezag (Walcherse Archeologische Dienst, dhr. drs. B.H.F.M. Meijlink) werd afgesproken dat de restanten van de aangetroffen begravingen (skeletresten) na determinatie konden worden herbegraven onder de nieuwe vloer van de kerk. Uit de archeologische begeleiding van de ontgravingswerkzaamheden blijkt dat onder de voormalige vloer van de kerk funderingsresten aanwezig zijn van de toren (14e eeuw), de voormalige schipmuren van de kerk (14e/15e eeuw) en een mogelijke grafkelder (16e eeuw). In principe dient voor deze resten behoud in situ te worden nagestreefd. Indien behoud in situ niet mogelijk is, wordt aanbevolen om bij eventuele bodemingrepen in de toekomst rekening te houden met archeologisch onderzoek. De aard en intensiteit van een eventueel archeologisch onderzoek is afhankelijk van de omvang en diepte van de bodemingrepen. Voorafgaand aan het archeologisch onderzoek dient een Programma van Eisen opgesteld te worden door een senior archeoloog.
