Bronstijdboeren te Zwaagdijk-Oost. Een definitief archeologisch onderzoek in plangebied Zwaagdijk-Oost II, gemeente Medemblik (NH)

In opdracht van de gemeente Wervershoof heeft ARC bv een archeologische opgraving uitgevoerd op de locatie van de uitbreiding van het bedrijventerrein WFOWest te Zwaagdijk-Oost. Bij eerder archeologisch onderzoek werd de aanwezigheid van een kwelder- of inversierug vastgesteld met daarop een vindplaats die dateert uit de Bronstijd. Deze vindplaats kon niet door planaanpassingen behouden blijven, derhalve werd besloten de vindplaats te onderzoeken middels een opgraving. De vindplaats maakt deel uit van een groter nederzettingsareaal uit de Bronstijd, waarvan in het voorjaar van 2003 door ARC bv een groot deel is opgegraven. Hier werden toen nederzettingsresten uit de Midden- en Late Bronstijd aangetroffen, waaronder huisplattegronden, greppels en waterputten. Tijdens het onderzoek bleek dat de bodem van de vindplaats door recente activiteiten is verstoord. De bodem is afgetopt door egalisatie, waarop lagen met bollenafval zijn opgebracht. In de jaren 70 van de vorige eeuw is het gebied onderhavig geweest aan grootschalige ruilverkavelingen. Van de verkaveling voorafgaand aan de ruilverkavelingen is een groot aantal noord-zuid-georiënteerde sloten aangetroffen. Deze verkavelingen hebben het bodemarchief danig aangetast. Er is een groot aantal sporen en structuren aangetroffen. Deze betreffen zowel nederzettings- als verkavelingssporen en dateren uit de Midden- en Late Bronstijd. Er zijn vier huizen van het type Zijderveld gevonden, met daarnaast restanten van drie opslagplaatsen voor graan of hooi, bestaande uit twee kringreppels en één ronde paalzetting of kuilkrans. De huizen liggen haaks op de kwelderrrug. Huizen 1, 2 en 4 liggen op de flank van de kwelderrug, huis 3 meer naar de top. In twee huisgreppels en in twee erfgreppels werden waterkuilen aangetroffen. De perceelsgreppels hebben globaal twee richtingen, ONO-WZW en NNO-ZZW. Een aantal daarvan kan worden gerelateerd aan de huizen en zullen gefungeerd hebben als erfgreppels. Ook zijn er mogelijk akkerpercelen gevonden. Over al deze sporen heen ligt een grote sloot, die een groter opgehoogd terrein heeft omgeven en wordt gerelateerd aan de laatste fase van de bewoning, voordat men het gebied verliet omdat het te nat werd. Het vondstmateriaal bestaat uit keramiek (aardewerk, huttenleem), dierlijk botmateriaal, vuur- en natuursteen en een zeer kleine hoeveelheid houtskool. Ook is één botanisch monster, afkomstig uit één van de waterkuilen geanalyseerd. Hieruit bleek dat in de nederzetting gerst werd verbouwd en dauwbramen werden verzameld. Het weinige aardewerk bestaat voor het grootste deel uit het type AA, kenmerkend voor Hoogkarspel-oud-aardewerk, te dateren in de Midden-Bronstijd. Twee scherven zouden mogelijk in de Late Bronstijd kunnen worden geplaatst. Er zijn aanwijzingen dat men op de vindplaats natuursteen verhitte en vervolgens vergruisde in verband met de aardewerkproductie. Uit de faunaresten wordt duidelijk dat in de eerdere bewoningsfase (Midden- tot Late Bronstijd) rund en schaap (en/of geit) de belangrijkste dieren zijn, terwijl in de Late Bronstijd eigenlijk alleen rund van belang is. Dit zal te maken hebben met het steeds natter worden van het milieu, waarin het makkelijker is runderen te houden dan schapen/geiten. De houtskool, afkomstig van els, is aangetroffen in twee huisgreppels. De 14C-analyse van de houtskool geeft dateringen in zowel de Midden-Bronstijd (tussen 1380 – 1200 v. Chr.; 3330 – 3150 BP) als in de Late Bronstijd (tussen 1020 – 840v. Chr.; 2980 – 2790 BP). De resultaten van het het onderzoek naar de bewoning te Zwaagdijk-Oost lijken goed te passen in het beeld dat doorgaans over de Bronstijd-bewoning in dit deel van West-Friesland gangbaar is: in de kolonisatiefase bevindt de bewoning zich op de hogere delen in het landschap, geleidelijk verplaatst de bewoning zich naar de lager gelegen delen (met de akkers op de toppen van de kwelderruggen) om tenslotte in de laatste fase van de bewoning terug te keren naar de hogere delen, al dan niet in de vorm van opgehoogde woonplaatsen (terpen). Deze eerste kolonisatiefase is niet te Zwaagdijk aangetroffen. Van de allerlaatste fase van de bewoning is op de vindplaats alleen de terpsloot aanwezig. De bewoning die hierbij hoorde, moet destijds volledig zijn geëgaliseerd.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-zuw-7hwn
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-gaq7-xp
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:52460
Provenance
Creator Wit, M.J.M. de; Stokkel, P.J.A.
Publisher ARC bv
Contributor Buitenhuis, H.; Out, W.A.; Veldhuis, J.R.; Ufkes, A.; ARC bv
Publication Year 2012
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0; http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/pdf; image/jpeg
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (5.141 LON, 52.703 LAT); uitbreiding WFO-West; Zwaagdijk-Oost; Wervershoof; Gemeente Medemblik; Noord-Holland; 19F