In general, Roman-period archaeological research in the regions north of the Roman Empire is site-based. Settlement research follows a standard pattern, whereby usually three different scale levels of analysis are distinguished. The first level focuses on artefacts, such as pottery and metal objects, which are classified according to their origin: locally produced or Roman imports. The second level deals with the individual units which together define the settlement: farmhouses, outbuildings, wells, furnaces for iron production etc. The third level involves attempts to reconstruct the life span, layout and development of the settlement as a whole. An alternative – opposite – line of enquiry focuses on macroregional patterns. Several researchers, for example, have carried out detailed inventories of Roman objects found in Germania Magna. The intermediate regional level of analysis, however, has received far less attention, and interdisciplinary analyses of Roman-period settlements in a wider spatial and chronological framework are virtually absent. As a result, several important research questions cannot yet be adequately addressed. This includes issues such as site location and landscape organisation, or the structure, origin and development of regional settlement patterns.In this paper we hope to demonstrate that our knowledge of the habitation pattern and history of regions beyond the limes could be significantly expanded by using an interdisciplinary, landscape-oriented approach, rather than by focussing on individual sites. We will also emphasize the importance of a long-term perspective when analysing Roman-period settlement patterns as a necessary prerequisite for a reconstruction of their origins and dynamics. The second goal of this study is to compare the settlement pattern and estimated settlement density in a pilot area with those in other well-studied regions, both within and outside Roman territory. Are there for instance any observable differences, and to what extent? In this study our pilot area is the stream valley of the river Vecht (German: Vechte). This river originates in the northern part of North Rhine-Westphalia, Germany, and flows through the south-western part of Lower Saxony until it enters the Netherlands near the village of Gramsbergen. After that it continues its winding course through the landscape of northern Overijssel before finally issuing into the Zwarte Water, near the town of Zwolle. For most of its course the Vecht valley lies c. 70 km north of the Roman limes.SamenvattingHet rivierdal van de Overijsselse Vecht kent een opmerkelijk hoge dichtheid aan archeologische vindplaatsen uit de Romeinse tijd. Tientallen archeologisch bekende nederzettingslocaties en enkele grafvelden tonen aan dat de dekzandruggen en rivierduinen langs het rivierdal een opmerkelijk hoge bewoningsdichtheid kenden, en tevens een cruciale rol speelden als onderdeel van een belangrijke boven-regionale verkeersroute. Tussen 1960 en 1992 is een twaalftal nederzettingsterreinen in het Vechtlandschap archeologisch onderzocht. De overwegend kleinschalige opgravingen zijn niet in detail uitgewerkt, en de onderzoeksresultaten werden slechts zeer beknopt gepubliceerd. Analyse van deze opgravingen binnen het Odyssee-kader biedt een unieke mogelijkheid om gedetailleerd inzicht te verkrijgen in de verschillende dimensies van de nederzettingsontwikkeling en bewoningsdynamiek op locaal én regionaal niveau, in één van de meest bijzondere en goed geconserveerde bewoningslandschappen in het gebied ten noorden van de limes. De resultaten van het Odyssee-project worden geïncorporeerd in het interdisciplinaire onderzoeksprogramma Verhaal van de Vecht, dat een wetenschappelijke bijdrage zal leveren aan een breed gedragen toekomstvisie voor het Vechtdal. De resultaten van dat programma worden enerzijds toegankelijk gemaakt voor het publiek, onder meer in de vorm van een landschapsbiografie en een website. Anderzijds leiden ze tot een nieuwe landschapsvisie voor de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van het Vechtdal.
