BAAC heeft tussen 19 en 30 augustus 2021 in opdracht van Movares Adviseurs en Ingenieurs een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd in het plangebied A28/A1 Knooppunt Hoevelaken, onderzoeksgebied 106a. Dit onderzoek werd gevolgd door een opgraving in dit onderzoeksgebied tussen 27 september en 12 oktober 2021. In dit rapport worden de gegevens van deze beide onderzoeken samen uitgewerkt.

Er zijn binnen de grenzen van het onderzoeksgebied drie vindplaatsen aangetroffen. De oudste vindplaats, vindplaats 4, bestaat uit sporen van een erf uit de 13e – 14e eeuw. Ten zuiden van het plangebied heeft de gemeente Amersfoort een opgraving gedaan en sporen aangetroffen van een omgreppeld erf waarbinnen onder andere een boerderij en bijgebouwen zijn aangetroffen. Binnen het onderhavige onderzoek is de noordelijke grens van het erf aangetroffen, bestaande uit een greppel. Binnen her erf zijn geen sporen van bewoning of gebruik aangetroffen, wel enkele kuilen direct ten westen van de erfgrens en grondbewerkingssporen ten noordoosten van het erf.

Na de 14e eeuw wordt het gebied niet langer bewoond en wordt het ontgonnen en in gebruik genomen als agrarisch gebied. Het gebied wordt in smalle noord-zuid georiënteerde percelen verdeeld waarop gewassen worden verbouwd of die in gebruik worden genomen als grasland.

Vanaf de 17e eeuw wordt er in de regio rondom Amersfoort tabak verbouwd. Hierbij worden de planten verbouwd op zogenaamde tabaksbedden, rijen verhoogde bedden die elk jaar opnieuw werden opgespit en aangelegd. Rondom de bedden waren heggen of hagen aanwezig om de wind tegen te houden en een zo warm en vochtig mogelijk microklimaat te creëren. Tabak is een exotische plant die alleen onder de juiste omstandigheden een goede oogst kon opleveren. Wanneer de planten groot genoeg waren werden de bladeren geoogst en gedroogd in speciaal daarvoor gebouwde tabaksschuren. In het onderzoeksgebied zijn zes tabaksschuren aangesneden waarvan een deel is aangetroffen bij een naastgelegen opgraving die de gemeente Amersfoort heeft uitgevoerd. Deze schuren zijn waarschijnlijk vanaf het midden van de 18e eeuw tot en met de 19e eeuw in gebruik geweest in drie verschillende fasen. In elke fase waren er twee of drie vergelijkbare schuren in gebruik met dezelfde oriëntatie, afmeting en ligging. Er is een waterput aangetroffen die waarschijnlijk in één van de twee eerste fasen in gebruik was en werd gebruikt om water voorhanden te hebben wanneer er brand uitbrak. De tabaksschuren waren, behalve het pannendak, grotendeels van hout en er werden soms vuurtjes gestookt in de schuren om het drogen te versnellen. Er is één bakstenen poer aangetroffen, die is waarschijnlijk toegevoegd voor de stabiliteit omdat een paal van een schuur dreigde te verzakken omdat deze ter hoogte van de toen buiten gebruik geraakte waterput viel. De overige palen van alle structuren zijn ingegraven in de grond. De grote aantallen fragmenten dakpan die zijn aangetroffen bevestigen dat de daken voorzien waren van pannen.

In de loop van de 19e eeuw werd de tabaksteelt en handel steeds minder rendabel door concurrentie van betere en goedkopere tabak uit het buitenland. Hiermee kwam een eind aan twee eeuwen tabaksteelt in deze regio en kreeg ook het plangebied een andere bestemming. Het gebied kreeg een agrarische bestemming en werd in gebruik genomen als grasland.

Adobe acrobat document, 9.0