Van 13 tot en met 17 augustus 2018 is door Archeologie West-Friesland (AWF) op de percelen Westeinde 111 – 113 te Enkhuizen een archeologische opgraving uitgevoerd. Directe aanleiding voor het onderzoek was de sloop van een twee-onder-een-kap-constructie met een oppervlakte van ca. 140 m2. De sloop en verwijdering van de palenfundering betekende een verstoring van het aanwezige bodemarchief, waardoor behoud in situ van de archeologische resten niet mogelijk was. Volgens verwachting werden tijdens het onderzoek resten vanaf de Late-Middeleeuwen aangetroffen. Sporen en vondsten uit de prehistorie ontbraken. De opgraving heeft sporen en vondsten uit tenminste vier afzonderlijke fasen opgeleverd. De oudste fase (1) omvat alle resten daterend tussen 1200 en 1450. Deze fase volgt de ontginningsperiode van het Westeinde in de 12de eeuw op. De oudste ophogingspakketten binnen onderhavig plangebied dateerden namelijk uit de 13de eeuw. Aan het einde van fase 1 werden delen van de perceelsloten tussen Westeinde 111 en 113 gedempt, de percelen opgehoogd en geschikt gemaakt voor bebouwing. Uit fase 2 (1450-1600) dateren de oudste resten van bebouwing binnen perceel Westeinde 113 en verschijnt het eerste kaartmateriaal van het plangebied. Op de kaart van Jacob van Deventer (ca. 1550) is langs het lint Westeinde aaneengesloten bebouwing zichtbaar en staat ten noordoosten van het plangebied een kapel weergeven. Dit betreft de herbouwfase van de Sint Janskapel, die op paaszondag in 1512 in vlammen opging en waarschijnlijk ook de grotendeels houten bebouwing binnen onderhavig plangebied mee ten onder nam. Deze catastrofale gebeurtenis liet zich tijdens de opgraving zien in de vorm van een pakket verbrand materiaal met gebruiksaardewerk uit de eerste helft van de 16de eeuw. Resten uit de tweede helft van de 16de eeuw ontbraken, waardoor het lijkt alsof het plangebied na de brand nog enige tijd braak heeft gelegen. Bij aanvang van fase 3 (1600-1782) verschenen huizen, waarbij een deel van de constructie uit bakstenen bestond. Op perceel Westeinde 111 werd een langhuis haaks op het lint gebouwd met een inpandige kelder. Doordat op perceel Westeinde 113 verschillende bakstenen structuren uit verschillende bouwfasen tevoorschijn kwamen, was het reconstrueren van een concrete plattegrond niet mogelijk. Of het dus om een langhuis of de resten van een 17de-eeuwse stolpboerderij ging, blijft onduidelijk. Verscheidene poeren en muren duiden op meerdere bijgebouwen. In de laatste fase (1782-1879) werd de bebouwing op perceel Westeinde 113 deels afgebroken en herbouwd in de vorm van een stolpboerderij. De ouderdom van deze stolp is niet exact te dateren, maar op de Nieuwe Kaarte van het Dyckgraafschap van Dregterlandt van Govert Oostwoud uit 1782 staat ter plaatse van onderhavig plangebied een stolpboerderij geschetst. Mogelijk komt dit gebouw overeen met de stolpboerderij weergeven op het kadastrale minuutplan uit 1824. In 1873 werd zowel de stolpboerderij op perceel Westeinde 113 als het langhuis op perceel Westeinde 111 afgebroken.
