Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".Klaas en Frans den HaanDe broers Klaas en Frans den Haan komen uit een groot arbeidersgezin en moesten al vroeg gaan werken om bij te dragen aan het gezinsinkomen. Ze komen te werken in een emballagefabriek. In de crisisjaren was het moeilijk om aan werk te komen en dat ook te houden. Frans vindt werk in de binnenvaart, maar Klaas wordt al in 1943 opgeroepen voor de arbeidsinzet. De Nazi’s hadden besloten om werklozen verplicht tewerk te stellen. Klaas weet hieraan te ontsnappen door zich te laten afkeuren. Wel heeft hij deze tijd als zeer onzeker ervaren vanwege de gelijkschakeling van kranten, de inbeslagname van radio’s en de voortdurende stroom van geruchten.In november 1944 zijn zowel Klaas als Frans alsnog aan de beurt voor de arbeidsinzet. Ze proberen nog te vluchten, maar melden zich uiteindelijk aan het einde van de dag toch nog voor de razzia. Ze komen per rijnaak en trein aan in Noord-Duitsland. Daar maken ze een bombardement mee. Ze zijn samen tewerkgesteld, totdat Klaas medische zorg nodig had. Zijn hand was helemaal opgezwollen en moest worden geopereerd. Hij komt in Oldenzaal terecht.Ondertussen is het voorjaar en de Canadezen en de Engelsen bevrijden Noord-Oost Nederland en ook Noord-Duitsland. Frans kan zo terugkeren naar huis. Hij zit onder de luizen en heeft te maken met scabiës, maar is toch thuis. Klaas komt een paar weken later thuis. Veel wordt er niet gepraat over de oorlog of de tewerkstelling. Gedanst wordt er des te meer. De oorlog moet eruit worden gedanst. Frans heeft zo zijn vrouw leren kennen.Zowel Klaas als Frans komen te werken in de Rotterdamse haven op sleepboten. Ze vertellen over de overgang van stoomschepen naar motorschepen. Over hoe ze toch diploma’s halen en zo kapitein worden op de sleepboten. Tussen de regels door is te horen hoe zij de wederopbouw hebben ervaren en hoe ze de verzorgingsstaat hebben zien ontstaan.
Date Submitted: 2014-06-27
Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daaropvolgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".De getuigenissen in Reis van de Razzia zijn gedaan door mannen die nu gemiddeld 87 jaar oud zijn en indertijd, eind 1944, tussen de 17 en 21 jaar oud waren. In de getuigenissen van deze jongens valt te horen wat hun overkomen is tijdens de oorlogsjaren en wat hun handelingsruimte was ten tijde van de razzia. Maar ook hoe de ervaring van de reis van de razzia, naar Duitsland en Oost-Nederland, hun verzelfstandiging in de hand heeft gewerkt.Na de bevrijding pakten de jongens de draad weer op, in een groot aantal gevallen nog onderbroken door de politionele acties in Indonesië. Maar uiteindelijk kregen ze een eigen leven, een eigen gezin, in een Nederland dat volop in het teken stond van de wederopbouw.Het project bestaat uit 76 interviews. Ieder interview is beschikbaar als afzonderlijke dataset met een eigen Persistent Identifier. Iedere dataset is als volgt opgebouwd: Bestand .docx-bestand is de transcriptie in Word. Bestand _3, indien aanwezig, bevat een beschrijving van de route die geïnterviewde heeft afgelegd.* Soms heeft de geïnterviewde aanvullende informatie, zoals foto's of een (eerder geschreven) verslag, beschikbaar gesteld. Deze informatie is dan opgenomen als _data en/of _fotobestand in de desbetreffende dataset. De inhoud wordt beschreven in het opmerkingenveld van de dataset.
